1. Koor Het geallieerd bombardement van mei 1944 teisterde op gruwelijke wijze het centrum en de omgeving. Vooral de artistiek hoogstaande koorbanken, kort voordien gefotografeerd door een Duits officier, schenen reddeloos verloren: ze lagen grotendeels in puin, het gebouw "verrees uit zijn as" en het gestoelte, als het ware herschapen door beeldsnijders Jos Van Uytvanck en Denis Peeters, met de medewerking van vele sympathisanten en met als leidraad de recent (Duitse) foto's. Het verkennen van de zopas vernoemde koorbanken is een absolute prioriteit. Abt Pieter WAS bestelde in 1540 dit kunstwerk bij Matthijs de Wa(e)yer te Brussel. Deze laatste had voordien het (nu verdwenen) koorgestoelte van de abdij van Tongerlo geleverd. Hieraan had Chr. Sweluwen meegewerkt. Op het ogenblik van de opdracht was de Wa(e)yer 65 jaar; men veronderstelt dat hij het timmerwerk voor zijn rekening nam. Wie de eigenlijke beeldhouwer (in de huidige betekenis van het woord) was, weet men nog steeds niet. Wie hij ook geweest mag zijn, wij zien dat hij temidden van de nieuwe, Italiaanse strekking, nog bij voorkeur vasthoudt aan de laatgotische stijl, hoewel de sierpanelen renaissancistisch zijn. Beschrijving: Lengte: 10 m. - Hoogte: 5 m. - Diepte: 1,60 m. Aantal afdelingen: 2 x 14 Rijen: 2 Figuren: 496 Bovenaan werd in de 19de eeuw een baldakijn aangebracht, vervaardigd in de Ateliers Goyers. Inhoud: Doorheen de taferelen van dit machtig houten complex speelt zich de heilsgeschiedenis af, vanaf de schepping van de dieren, langs de gebeurtenissen van het Oude Testament, tot Christus' overwinning op de dood. Een aantal zittertjes werd voorbehouden aan Augustinus en aan Geertrui. Buitenkant, grote zijpanelen: cf. Genesis schepping van de dieren ontstaan van Eva uit het lichaam van Adam Kaïn vermoordt Abel Kaïn door God de Vader ter verantwoording geroepen Adam en Eva met God in het paradijs Zondeval Adam en Eva moeten het paradijs verlaten Adam en Eva "zwoegen in het zweet van hun aanschijn" (taakverdeling: Adam spit, Eva spint) Bovenop, in de vier uithoeken (doorzichtigenis), vier westerse kerkleraren: Gregorius, paus (tiaar) Hieronymus, woestijnvader (leeuw) Augustinus, bisschop Ambrosius, bisschop, "honingzoete leraar" (biekorf). Bovenop de onderste rij, beeldengroepen, uit het leven van Onze-Lieve-Vrouw: Offer van Joachim en Anna wordt door de hogepriester smadend afgewezen (offer werd gebracht toen zwangerschap bleek) en Maria's toekomstige ouders waren hoogbejaard. Boodschap aan Joachim Zedige kus van Joachim en Anna vÛÛr de Gouden Poort, kus waaruit Maria zou zijn verwekt Geboorte van Maria (overkant): Opdracht van Maria in de tempel Huwelijk van Jozef en Maria Boodschap aan Maria Maria bezoekt haar nicht Elisabeth Onder de armleuningen Links: koningen van Juda; zij lopen uit op een O.-L.-Vrouw met kind en vormen aldus een soort boom van Jesse Rechts: de 14 rechters van het Oude Testament Links en rechts door elkaar: koningen, sibyllen, profeten, Heilige Maagd, apostelen Zitters of misericordes: Links vooraan: de vier evangelisten met hun attribuut Rechts vooraan: de Drievuldigheid en de drie theologale deugden, nl. hoop (vrouw met anker), liefde (vrouw met kinderen), geloof (vrouw met kelk). Links en rechts door elkaar: leven van Augustinus en van Geertrui en taferelen uit het O. T. Mozes uit het water gered David en Goliat Ester en Assuerus Jonas en de walvis Noë's dronkenschap het offer van Isaac Judit en Holofernes Hoog gestoelte: Links: leven van Jezus, tot en met zijn arrestatie in de Hofvan Olijven Rechts: Jezus' lijden, dood en verrijzenis; op het laatste paneel zit Pieter Was, de opdrachtgever, geknield vÛÛr zijn patroonheilige, Sint-Pieter. Bovenop de beeldzuiltjes: Populaire heiligen, gedeeltelijk verdwenen N.B. Document met exhaustieve beschrijving beschikbaar bij de suppoost ter plaatse. 2. Sacramentskapel, nu benut als Doopkapel: Bovenaan het sarcofaagaltaar: Kroonvormig ornament met pelikaan die zijn jongen voedt. Altaar en communiebank in Lodewijk XIV-stijl (symmetrische schelp), begin 18de eeuw. Grafmonument met buste van abt Claude François de la Viefville (1668-1697), gesculpteerd door Pieter Verbruggen uit Antwerpen. In de noordermuur: Gedenksteen van abt Adriaan Willem baron de Renesse de Baar (1765- 1785), voorlaatste geestelijke vader van de slabakkende abdij. Voor de ooit alom befaamde en vrij mondain- luxueus levende gemeenschap, die sinds eeuwen uitsluitend leden van gewaarborgd hoogadellijke afkomst recruteerde, betekende de Franse Revolutie het definitief einde. Toen ze in 1797 werd afgeschaft telde ze zeven kanunniken. Sinds achttien jaar waren er geen novicen meer ingetreden. Beeld van Geertrui met haar stereotiep gezelschap van knaagdieren: Ooit aanriepen de vereerders haar voor een voorspoedige reis, tegen zenuwkwalen en tegen ratten- en muizenplagen. Haar belangrijkste (en historische) verdienste was echter de stichting, in samenwerking met haar moeder Itta, van de dubbelabdij te Nijvel, Waals-Brabant, in de 7de eeuw. Schilderij: Moeder van Smarten, met zwaard in de borst, tussen vier personages. 3. Biechtstoelen: Trant Lodewijk XVI. Bekroond met medaillons: bustes van Petrus (haan), Geertrui (waarschijnlijk), Maria Magdalena (kruis, doodshoofd, boetekleed). 4. Preekstoel: In de 18de eeuw stelden de abdij bewoners hun laatgotische kansel van ca. 1520 op rust. Qua stijl harmoniseerde hij, bekleed met de voorstelling van de vier westerse kerkvaders, tamelijk goed met het gestoelte. Hij kwam omstreeks 1800 via omwegen in Engelse handen en staat nu in Saint-Chad's Cathedral, Birmingham. Zijn opvolger is een product in Lodewijk XV -stijl, met het asymmetrisch schelpmotief ingewerkt in de leuning. 5. Doopkapel: Smeedijzeren hek. Biechtstoel, ingebouwd in houten muurbekleding en versierd met vuurpotmotieven en guirlandes, Lodewijk XVI. 6. Onze-Lieve-Vrouwkapel (O.-L.-Vrouw naast de toren): Grafkapel van de abten. Beeld van de Moeder van Smarten(Piëta), 15de eeuw. Beschadigde stenen portretbeelden van abt Antoon de Foumeau (1698-1699) en van abt Alexander Karel de Pallant (1699-1720), ooit onderdelen van hun grafmonument aan het hoofdaltaar; uitgevoerd door Willem Kerrix, 18de eeuw. Schilderijen met voorstelling van Geertrui (met ratten) en van Augustinus, 17de eeuw. In de muurbekleding: renaissancefriezen met de aanbidding van de herders en van de WijZen. 7. Buiten de kapel: Beeld van Sint-Rochus, ca 1600. Schilderij van de Heilige Familie. . Beeld van Sint- Wivina. 8. Aan de zuilen, westkant: Houten bekleding: vakjes bestemd voor de namen van de leden der verschillende broederschappen, o.m. der "Geloovige Zielen" (= zielen die in het vagevuur hun zonden uitboeten). 9. Aan de inkom: Vanuit de kerk, rechts: gevleugelde man met zandloper (vergankelijkheid) op muurbekleding, ook links, putti Achterzijde van de inkomdeuren: liturgische symbolen 10. Broederschappen: Sint-Geertrui, later Gilde of Eed (1484) Onze-Lieve-Vrouw de "VII Weëen" (vóór de 16de eeuw), later "onder aanroeping van 0.- L.-Vr. van Scherpenheuvel" Gelovige Zielen (1630/1) Sint-Rosalia (1702; beeld op altaar in linker zijbeuk). . "Heilige Sacramenten aan de ziekene"